Atelier van Wengerden won samen met het CPO Sciencepark een selectieprocedure voor zestien appartementen met parkeerplaatsen en gezamenlijke ruimten op een uitdagende zelfbouwkavel in Amsterdam-Oost. In 2015 begon het werk aan dit sculpturale en functionele gebouw, dat een treffend contrast vormt met andere gebouwen op het Science Park.
De kavel vormt een uitdaging door een aantal factoren, ten eerste omdat hij aan een dijk ligt en daarom onderhevig is aan talloze randvoorwaarden van het Waterschap; bouwen in de beschermingszone aan de dijkzijde was niet mogelijk. Daarnaast ligt het gebouw aan een toegangsweg naar de Amsterdamse ringweg met zijn bijbehorende geluidbelasting, en wordt het omgeven door een aantal veel hogere gebouwen, wat gevolgen heeft voor het daglicht. Ten slotte gold de eis dat het gebouw zo duurzaam en energiezuinig mogelijk moest zijn.
Context
De Caroline MacGillarvylaan huisvest grote woningbouwvolumes, studentenhuisvesting, wetenschappelijk onderwijs en kennisintensieve bedrijven. Gebouwen met een geringe relatie tot de openbare ruimte. Met dit gebouw wilde Atelier van Wengerden een meerwaarde aan de omgeving bieden; een gebouw dat zich juist wel opent naar de buurt en daarmee een relatie aangaat.
Daarom was het belangrijk om de plint zo transparant mogelijk uit te voeren. De plint herbergt woonwerkwoningen en een algemene ruimten.
Volume
Om een aantal redenen werd besloten dat een overkragend volume de meest elegante en geschikte oplossing is. Dit werd voornamelijk bepaald door dat de dijk beschermd gebied is waarop niet gebouwd mag worden. Daarnaast creëert een uitkraging aan de straatzijde een buitenruimte die ruim toegang biedt tot het gebouw, wat een vereiste is volgens het bestemmingsplan. Omdat dit onvermijdelijk zou resulteren in donkere lagere verdiepingen, werden aan beide kanten geleidelijk in omvang toenemende uitkragingen aangebracht.
Een bezonningsstudie wees uit dat ondanks de omliggende flats de zuidzijde van het gebouw veel zonlicht vangt, waardoor het een goed idee was om alle appartementen van balkons te voorzien. De balkons zijn uitzonderlijk diep. Verspringende openingen tussen de balkonplaten zorgen voor gescheiden buitenruimten en daglicht in de ondergelegen woningen. Daglichtstudies hebben de optimale locatie van deze openingen bepaald. De uitkragingen, sommige zijn 4,5 meter, geven koeling in de zomer en voldoende daglicht in de winter. Een passieve vorm van klimaatbeheersing.
Gevelcompositie
Het betreft een CPO project zonder ontwikkelende architect of investeerder. De zestien appartementen worden bewoond door een groep mensen met een mooie mix aan leeftijden en levensfasen. Allemaal betrokken bij het ontwerp en de realisatie van dit gebouw. Een belangrijk uitgangspunt was om iedereen de mogelijkheid te geven om zelf zijn of haar appartement in te delen. Hiervoor werd een ritme bedacht voor de gevelopeningen en dichte vlakken waarbij men van binnenuit zoveel mogelijk flexibiliteit zou hebben, terwijl de samenhang aan de buitenzijde behouden bleef. Op de hoeken zijn de appartementen alternerend voorzien van beglaasde hoeken om de vergezichten die het kavel biedt te benutten.
Materialisering
Elke zijde van het gebouw zichtbaar is vanuit de openbare ruimte. Het gebouw is alzijdig en heeft geen duidelijke voor en achtergevel maar vormt een samenhangend geheel. Om dit te bereiken is er intensief onderzoek gedaan naar de materialisering.
– Voor de gevel is Atelier van Wengerden op zoek gegaan naar een onderhoudsarm materiaal wat verschillende eigen-schappen. Ventilatie en doorzicht voor de garage, inbraakwerend, doorvalbeveiliging, spuiventilatie, demontabel, licht gewicht. De keuze is gevallen op stalen persroosters. Door te spelen met de onderlinge afstand van de lamellen is er een open gevelafwerking ontstaan die voor de verschillende functies in het gebouw gebruikt kon worden. Hierdoor is er een samenhangend beeld ontstaan. Achter de gevelroosters is een UV-bestendige folie aangebracht in drie verschillende kleuren.
– De kozijnen zijn van gepoedercoat aluminium voorzien van triple glas. De kleur van de kozijnen is gelijk aan de gevelroosters, ook weer om samenhang te creëren.
– De vloerranden, balkons en dakranden zijn uitgevoerd in donker grijs geprefabriceerd beton. Door de vloerranden te benadrukken ontstaat er een sterke relatie met de balkons wat de samenhang ten goede komt.
Active House-principes
– Ontwerp is afgestemd op de locatie.
– Minimale beukmaat 6600mm.
– Woningen met veel daglicht – daglicht vanuit 2/3 zijden.
– Mechanische WTW balansventilatie met CO2-monitoring in woon en slaapruimten.
– Ruime mogelijkheid tot spuiventilatie.
– Passieve bouwkundige zonwering op de meest belaste gevel.
– Rc wand 4,5, Rc dak 7,5, Rc vloer 5,0, U waarde glas ( triple glas ) 0,95.
– Vloerverwarming / koeling.
– Warmtepompen met PV-panelen.
– Demontabele recyclebare gevelbekleding.
(Lees verder onder de foto.)
Wat is er zo bijzonder aan dit project?
Het gebouw is in nauwe samenwerking met het collectief tot stand gekomen, vanuit het belang van de gebruiker. Vanuit het CPO komt dan ook de ambitie om een gemeenschappelijke daktuin, een algemene ruimte en een EPC van 0,15 te realiseren.
– Dat ondanks de uitdagingen die de kavel biedt is het gelukt om een gebouw te maken wat zich goed verhoudt tot de gebouwde omgeving.
– Er is een gebouw ontstaan dat zich op verschillende schaalniveaus manifesteert; volume, compositie en materiaal/detaillering.
– Een markant en rationeel gebouw wat door veel mensen wordt gezien als een waardevolle toevoeging in het Sciencepark. Een gebouw dat laat zien dat het Sciencepark ook een prettige woonomgeving is.
Meer informatie: Atelier van Wengerden
