Het internationale Active House Symposium op 13 april stond in het teken van circulair en betaalbaar renoveren. Active House Nederland-voorzitter Bas Hasselaar ziet waar het spaak loopt bij corporaties die hun voorraad willen verduurzamen.
We moeten meer doen dan alleen energetisch renoveren
Verduurzaming is een belangrijke topic bij zowel nieuwbouw als renovatie. Hoe doet Nederland het vanuit een Europese bril bekeken?
“Als je kijkt naar de energieprestatie en verduurzaming dan zitten we in de staart van Europa. We roepen dat we de voorhoede zijn en hebben hoge ambities, maar die ambities maken we helaas niet waar. Het kabinet met voorman Rutte roept al tien jaar: ‘we moeten zorgvuldig te werk gaan. We moeten geen overhaaste beslissingen nemen.’ Maar je kunt het niet aan de markt overlaten. Er is dan ook weinig gebeurd.”
Tegelijkertijd zie je dat er flink is gesleuteld aan de wetten en besluiten voor de gebouwde omgeving.
“Het wordt alleen steeds uitgesteld. De Omgevingswet is uitgesteld en ook de invoering van de Wet Kwaliteitsborging (Wkb) en het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), de opvolger van het Bouwbesluit 2012. Het is ook complexe materie. Het doel is om zo min mogelijk gas af te nemen. We weten dat op de lange termijn verduurzaming het beste is. De woonkwaliteit gaat ervan vooruit, de energiekosten gaan omlaag, de gehele kwaliteit van de gebouwde omgeving wordt beter inclusief de gezondheid van de bewoners. Die krijgen er een betere en gezondere leefomgeving voor terug.”
Waar loopt het dan spaak. Wat is dan de knoop die we lastig kunnen ontwarren?
“Het gaat om de voorinvestering ten opzichte van de total cost of ownership. Er ontbreekt een integrale langetermijnvisie. De energieprijzen gaan nu door het dak en dan komt het kabinet met de oplossing om de btw te verlagen op de accijns. Dat is niet de weg om te belopen, stop drie miljard in het gratis verduurzamen van een miljoen woningen, dan heb je er op termijn ook iets aan.”
Als je dan naar corporaties kijkt hoe pakken die verduurzaming en renovatie op?
“Het is een complex vraagstuk, omdat je aan mensen hun woningen komt. Dichterbij kan je niet komen. Bewoners met beperkte middelen die een paar tientjes extra huur moeten gaan betalen, komen gelijk in de problemen. Dat het geld vervolgens op een andere manier terugkomt – door een lagere energierekening – is lastig uit te leggen. Want het is pas aan het einde van het jaar zichtbaar in de afrekening.”
Uiteindelijk is er veel winst te halen.
“Er zijn geen verliezers. Het is wel zo dat de verduurzaming nu vanuit een energieperspectief wordt ingericht en dat maakt het moeilijk om aan bewoners uit te leggen. Je kunt dus beter vanuit een bewonersperspectief gaan denken. Als je daar meer aandacht voor hebt, krijg je bewoners sneller mee. Punt is wel… je moet altijd waarmaken wat je belooft.”
In de praktijk gebeurt het geregeld dat renovaties niet automatisch een gezond binnenklimaat geven. Ze kunnen zelfs gezondheidsklachten veroorzaken. Hoe kan dat?
“Als je bijvoorbeeld gaat ventileren volgens het Bouwbesluit en je hebt balansventilatie dan komt er een CO2-meter in je woonkamer te hangen. Die meet op aanwezigheid. Maar het probleem is dat als je gaat slapen en je je naar de slaapkamer begeeft dat de meter in de woonkamer geen CO2 meet. Dus gaat automatisch de ventilatie omlaag. Gevolg is dat twee mensen in een relatief kleine kamer zijn waar niet wordt geventileerd. Dan maakt dat de situatie na de renovatie slechter kan zijn dan die ervoor. Puur door verkeerde inregeling.”
Wordt er op voorhand niet goed nagedacht over de renovatie-methode?
“Er ontbreekt een bepaalde integraliteit. Het binnenklimaat is zo belangrijk. Bewoners voelen temperatuur, ze voelen ventilatie, ze beleven de lichtinval. De renovatieoplossingen worden afgestemd op energieprestatie in combinatie met een aanname dat het binnenmilieu dan behaaglijk is. Het is een lastig vraagstuk, want je moet goed weten wat comfort is en hoe je dat beleeft.”
Als je daar de Active House-aanpak bij betrekt. Hoe kunnen partijen daar dan hun voordeel mee doen?
“Active House werkt met een Radar en dat is niet alleen een handig instrument om inzichtelijk te maken hoe je scoort op energie, comfort en milieu. Het is tegelijkertijd een uitstekend middel voor corporaties en gemeente om met bewoners te communiceren.”
Hoe werkt dat?
“Je kunt inzichtelijk maken hoe een woning op dat moment presteert en je kunt de verbetering laten zien na de renovatie. Het is makkelijker communiceren, zelfs over onderwerpen waar bewoners nooit bij stil hebben gestaan.”
Dat betekent dat je in je ontwerp al integraal moet nadenken over de aanpak.
“Je moet meer doen dan alleen energetisch renoveren. Je hebt als doel om een beter binnenklimaat te realiseren. Veel maatregelen voor energetisch renoveren hebben al invloed op dat binnenklimaat, maar de radar maakt je net bewuster van het proces. Dan ga je nadenken over waar je een extra CO2-meter plaatst en waar je je thermostaat plaatst.”
Als je kijkt naar het kostenplaatje, is een Active House-renovatie dan duur t.o.v. gangbare concepten?
“In principe is het net zo duur als andere systemen. Je kunt het natuurlijk zo mooi maken als je zelf wilt. Je kunt een extra opbouw met daklichten toepassen. De meerwaarde zit bij Active House dan ook in de integrale aanpak. Omdat je integraal nadenkt, komen er na verloop van tijd ook ongrijpbare, zachte aspecten bovendrijven die bijvoorbeeld te maken hebben met welzijn. Dan blijkt bijvoorbeeld dat er een lagere doorloopsnelheid is van de woningen dan eerder of dat leerprestaties in een gerenoveerde wijk beter zijn ten opzichte van andere wijken of dat er minder burenruzies zijn. Dat zijn zaken die het gevolg kunnen zijn van die bredere blik. Active House prikkelt een langetermijnvisie.”
